GEBELİK (HAMİLELİK) TAKİBİ
Gebelik takibi gebeliğin başından doğum sonrasına kadar anne ve bebeğin durumunu değerlendirmek, anne-babayı bilgilendirmek, anne ve bebekle ilgili olası sorunları önlemek veya tespit etmek amacıyla yapılan muayenelerdir. Bu muayenelerin gebelik oluşmadan önce çiftlerin gebelik planladığı anda başlaması daha doğrudur çünkü bu durumda gebelikten önce annede gebelikle ilgili veya başka konuda bir problem varlığı araştırılır, gebeliğe hazırlık için vitamin ve gerekirse başka ilaçlar verilir, aile gebelik hakkında bilgilendirilir, böylece annenin gebeliğe en sağlıklı şekilde başlaması sağlanır.
Gebeliğin planlanması durumunda yapılacaklar:
Gebelik oluşmadan önce henüz planlama aşamasında doktora başvurduğunuzda anneye çeşitli tahliller yapılır ve bunların sonuçlarına göre gebelik açısından oluşabilecek riskler önlenmeye çalışılır. Örneğin annede kansızlık varsa gebelikten önce düzeltilir. Kızamıkçık ve benzeri enfeksiyon hastalıklarını geçirip geçirmediği araştırılır. Eğer anne kızamıkçık geçirmemişse gebelik sırasında geçirmemesi için çok dikkatli olması gerekir çünkü gebelikte kızamıkçık enfeksiyonu geçirmek sorunlara neden olabilir. Anne adayı aşırı kilolu ise gebelik öncesi kilo vermesi önerilir. Anne adayında diabet söz konusu ise gebelik öncesi kan şekeri düzenlenmelidir. Anne adayına ilaç, sigara ve alkol kullanımı konusunda bilgi verilir. Gebelik planlayan bütün kadınlara NTD (nöral tüp defekti) proflaksisi için önerilen proflaktik dozda folik asit vitamini başlanır. Riskli yörelerde hemoglinopatiler, kistik fibrozis gibi hastalıklar için taşıyıcılık araştırılır.
Daha sonra gebeliğin durumuna göre değişmekle beraber doktorunuz sizi hemen hemen ayda 1 muayene edecek ve değerlendirecektir. Her muayenede annenin tansiyonu ve kilosu ölçülür. (Gebelikte kilo alımı) Bazı aylarda yapılan tahliller vardır, bunlar yapılır. Bebeğin kilosunun ayına göre normal olup olmadığı ultrason ile değerlendirilir. Bebekte anomali varlığı araştırılır bunun için özellikle 5. ayın sonunda hasta ayrıntılı ultrasonografiye yönlendirilir. Doğuma yakın dönemde yapılan muayenelerde annenin doğum yolu ve kemik yapısı vajinal muayene yapılarak bebeğin duruşuna ve kilosuna göre kıyaslanır ve normal doğumun mümkünatı konusunda yaklaşık bir tahmin yürütülür. Yine de doğum anına kadar normal doğumun kesin olarak gerçekleşeceği garanti edilemez ve bilinemez. Bazı durumlarda bebek ters durduğu için veya başka sebeplerle normal doğumun başlaması beklenmez ve doğum başlamadan önce sezaryen günü belirlenir ve doğum sezaryen ile gerçekleştirilir.
Annenin beslenmesinin aşırı yetersizliği söz konusu olmadığı sürece her gebeye rutin multivitamin desteğini önerilmemektedir. Beslenme problemi olanlara ya da vejeteryanlara multivitamin hapları verilir. Gebelikte kullanılan ilaçlar ve vitaminler ayrı bir konuda anlatılmıştır.
HBsAg anne adayının hepatit (sarılık) geçirip geçirmediğini saptamak için yapılır. Eğer anne adayında HBsAg (+) ise, doğum sırasında bebeğe geçme riskini önlemek için doğumdan hemen sonra bebeğe hiperimmünglobulin ve aşı yapılmalı, aşı doğumdan sonraki 2. ve 6. aylarda tekrarlanmalıdır. Sağlık Bakanlığı’nın önerisi ile tüm yenidoğanlara hepatit B aşısı yapılmaktadır. HBsAg (-) olan gebelere, hastalığa karşı koruyucu olarak hepatit B aşısı yaptırmaları önerilir.
Gebelik boyunca sırasıyla hangi haftalarda hangi aylarda hangi tahlillerin yapılacağını buraya tıklayarak ayrıntılı olarak okuyabilirsiniz.
Gebelikte kullanılan ilaç ve vitaminleri buraya tıklayarak ayrıntılı olarak okuyabilirsiniz.
RİSKLİ GEBELİK (HAMİLELİK) , RİSKLİ GEBELİK UZMANI (PERİNATOLOJİ UZMANI, PERİNATOLOG)
YÜKSEK RİSKLİ GEBELİKLER VE TAKİBİ
Anne veya bebek ile ile ilgili bazı durumlar bir gebeliğin riskli gebelik (yüksek riskli gebelik) kategorisine alınmasını gerektirebilir. Anne ile ilgili durumlar gebelikten önce var olan bazı hastalıklar olabileceği gibi gebelik başladıktan sonra ortaya çıkan bazı hastalıklar da olabilir. Riskli gebelik olarak tanımlanan hamilelikler daha yakından ve dikkatli sıkı takip gerektirirler. Mümkün olan şartlarda bu gebeliklerin riskli gebelik uzmanları (perinatoloji uzmanı, perinatolog) tarafından takip edilmesi ve değerlendirilmesi sağlanmalıdır.
Riskli gebeliğe neden olan anne ile ilgili durumlar:
– Annenin sigara kullanıyor olması (miktarı az veya çok farketmeksizin)
– Annede gebelikten önce veya gebelik sırasında yüksek tansiyon (preeklampsi, gebelik zehirlenmesi) meydana gelmesi
– Annede gebelikten önce veya gebeliğe bağlı şeker hastalığı (diabet) gelişmesi
– Annede karaciğer, böbrek, guatr, romatizmal hastalıklar, epilepsi, psikiyatrik hastalıklar gibi hastalıklar bulunması
– Annede AIDS olması
– Anne yaşının 18’in altında veya 35’in üzerinde olması
– Annenin daha önce 3 veya daha fazla düşük yapmış olması
– Annenin daha önce intrauterin ex fetus (karnında bebek ölmesi) durumunu yaşaması
– Annenin aşırı zayıf veya aşırı şişman olması
Riskli gebeliğe neden olan bebek ile ilgili durumlar:
– Bebekte rahim içi gelişme geriliği olması(IUGR), Bebeğin kilosunun normal standartların altında olması
– İkiz, üçüz ve diğer çoğul gebelikler
– Fetal anomali (bebekte çeşitli özür ve sakatlıklar)
– Rh Rh uygunsuzluğuna bağlı etkileşme olması (Kan uyuşmazlığına bağlı)
– Bebeğin amnion suyunun normalden fazla veya az olması
– Bebeğin eşinin önde olması (plesanta previa)
Ne gibi önlemler alınabilir?
Yüksek riakli gebelik gelişmesi her zaman çiftlerin elinde olan bir durum değildir, yukarıda bahsedilen durumlar gibi çoğu zaman tahmin edilemeyen ve önceden önlem alınamayan durumlardır. Ancak sigara ve alkolden uzak durmak, düzenli egzersiz ve doğru beslenmeye özen göstermek, normal kilo sınırlarını korumaya çalışmak, doktora danışmadan hiçbir ilacı kullanmamak ve gebelik öncesinden başlayarak doğuma kadar düzenli doktor takiplerine özen göstermek alınabilecek bazı önlemlerdir.
Riskli gebelik uzmanı (Perinatoloji uzmanı, Perinatolog)
Riskli gebelik ile ilgili bilim dalına perinatoloji denir. Riskli gebelik uzmanları yani perinatoloji uzmanları (perinatolog) riskli gebelik ile ilgili özel eğitim almış ve bu konuda spesifikleşmiş kadın hastalıkları ve doğum uzmanı doktorlardır.