İZMİR ÇENE VE YÜZ KIRIKLARI TEDAVİSİ

Çene ve Yüz Kemiği Kırıkları

Çene kırıkları genellikle yüz yaralanmalarına eşlik eder. Üst çene, alt çene, damak, elmacık kemikleri ve göz çukurunda oluşan kırıklar sonucu, soluk alıp verme, görme, konuşma ve yutma fonksiyonlarında aksaklıklar ile travmaya bağlı yüz deformiteleri gelişebilir.

Tedavi

Çene ve yüz kırıklarının tedavi prensipleri, kol veya bacak gibi, vücudun diğer bölgelerinde görülen kırıkların tedavi prensipleri ile aynıdır; Kırılan kemik parçaları eski haline getirilip, birbirleri ile kaynaşıncaya kadar hareketsiz tutulur. Kırık parçalarının eski haline getirilip sabitlenmesinde duruma göre, açık yöntem yani cerrahi yaklaşım, ya da kapalı yöntem, diğer bir deyişle konservatif tedavi yöntemleri uygulanabilir.

Çene Eklemi (Temporomandibüler Eklem)
Çene eklemi, kafatası ile alt çenenin birleştiği yerde, kulağın önünde yer alan, alt çenenin hareketine ve fonksiyon görmesine izin veren küçük bir eklemdir. TME ile ilgili en çok karşılaşılan rahatsızlıklar, kulak ve baş ağrısı ile ağız açmada kısıtlılık, çene hareketlerinde ağrı ve ses olarak tanımlanabilir.

Eklem problemlerinin nedenleri nedir?

Çene eklemi rahatsızlıklarının en sık karşılaşılan sebeplerinden biri, parafonksiyon adı verilen, diş sıkma, diş gıcırdatma gibi fizyolojik olmayan hareketlerin istem dışı olarak yapılmasıdır.
Bu tip parafonksiyonlar, erken dönemde önlem alınmadığı takdirde, menisküs dejenerasyonlarına kadar varabilen patolojilere sebep olabilirler. Parafonksiyonlar dışında, trauma, romatoid artrit, dejeneratif eklem hastalıkları da çene eklemlerinde ağrılı veya ağrısız çeşitli semptomlara yol açabilirler.

Mümkün olan tedavi uygulamaları

Çene ekleminin tedavisi, konservatif diş ve ilaç tedavisinden, kompleks cerrahiye kadar değişen bir yol izler. Tanıya bağlı olarak tedavi, ağrı için kısa dönem ağrı kesici ve kas gevşeticiler, ısırma plağı veya splint tedavisi ile stresi ortadan kaldırmaya yönelik girişimler şeklinde olabilir.
Genel olarak, eğer cerrahi olmayan tedavi başarısız olursa veya tüm tetkikler sonucunda eklemde geri dönüşümsüz ve hastanın yaşam kalitesini düşüren bir hasara rastlanırsa, cerrahi bir müdahale gerekebilir

Yüz ve Çene Kırıkları Ameliyatları

Maksillofasial Travma Nedir?

Düşme, trafik kazası gibi travmalar sonrasında yüz kemiklerinde oluşan hasarlanmalara maksillofasial yaralanma denir.

Ameliyat Nasıl Yapılır?

Ameliyat kırık olan kemiğin durumuna göre lokal ya da genel anestezi ile yapılır.  Maksillo fasial travmalarda kırılan kemiğe ulaşmak için ağız içinden kirpiklerin altından, kaş kenarlarından ya da saçlı deriden cilt kesileri yapılabilir. Kırığın bulunduğu bölgeye ulaşıldıktan sonra kırık hattı düzeltilir ve titanyum plak, vida  ya da tel kullanılarak tespitlenir. Bu malzemeler bir sorun oluşturmadığı sürece yerlerinde kalabilirler, ancak sorun çıkardıklarında ikinci bir ameliyatla çıkarılmaları gerekebilir. Bazı durumlarda ise pozisyona bağlı olarak çıkartılmaları gerekebilir.

Alt ve üst çene kırıklarında alt ve üst çeneye teller konulur ve çenenin sabitlenmesi için bu teller lastiklerle birbirine bağlanır ve yaklaşık 3 hafta beklenir.

Ameliyat sırasında kesilmiş olan sinir ya da diğer yapıların onarımı da yapılabilir.

Ameliyat Öncesi Nelere Dikkat Edilmeli?

Eğer genel anesteziyle ameliyat yapılacaksa ameliyat öncesi 6- 8 saat ve ameliyattan sonra 4- 6 saat kadar hastanın midesi boş olacak şekilde,  hiçbir şey yemeyecek ve içmeyecektir. Genel anestezi hastanın tam olarak uyutulması ve solunumunun nefes borusuna yerleştirilen bir tüple anestezi ekibince denetlenmesi anlamına gelmektedir. Bu süreler hastanın doktoru tarafından değiştirilebilir.

Ameliyat Sonrası Nelere Dikkat Edilmelidir?

Anesteziye bağlı olarak bulantı, kusma, ağrı, boğazda ve dudaklarda ağrı ve kuruluk gibi şikayetler görülebilir. Ameliyat sonrası, göz kapakları, yanaklar ve yüzde şişme ve morarmalar olabilir. Ameliyattan sonra şişlik ve morluğu azaltmak için ilk 24 saatte soğuk uygulamanız ve birkaç gün başınızı yukarıda tutmanız gerekecektir. Şişlik ve morluklar, 7- 14 gün civarında geçmektedir. Eğer size yapılan ameliyatta ağız içinden de kesiler yapıldıysa size verilen gargarayı tavsiye edildiği şekilde kullanmanız enfeksiyon oluşmaması açısından çok önemlidir.

Alt çene kemiğinizin her iki tarafında yer alan sinirin yaralanması ya da ameliyat sırasında hasar görmesine bağlı olarak alt dudak ve çene bölgenizde hissizlik oluşabilir. Eğer kırık üst çenedeyse yine buradaki duyu sinirinin hasarlanmasına bağlı olarak kırık olan tarafta burun kanadı ve üst dudakta his kaybı olabilir. Her iki durumda da 6-12 ayda düzelmesi beklenir ancak kalıcıda olabilir. Bazen kırık hattı tam oturmayabilir yada kırık hattı iyileşmeyebilir. Nadirde olsa bu durumlarda ikinci ameliyatlar gerekebilir.

Yüz bölgesinin kırıkları ne gibi şikâyetlere yol açar?

Bu bölge kırıkları yüzde şekil bozukluklarına sebep olabilir. Bunun yanı sıra; göz çevresi kemiklerde kırıklar gözde hareket kısıtlılığı, çift görme hatta görme kaybına sebep olabilirler. Alt ve üst çene kemiklerinin kırıkları ısırma ve konuşma fonksiyonlarında bozukluklara neden olabilirler. Elmacık kemiği kırıkları çenenin hareketini engelleyebilir. Burun kırıkları kalıcı hava yolu tıkanıklığı yapabilir. Tüm bu sebeplerden ötürü yüz bölgesi kırıkları oldukça önemlidir.

Yüz kemiklerinin kırıkları ideal olarak ne zaman tedavi edilmelidir?

En ideal zamanı kırık oluştuğunda acil olarak tedavi edilmesidir. Bazen, başka bölgeleri de içeren şiddetli yaralanmalarda ameliyat geciktirilebilir. Bu durumda da ilk 7�10 gün içinde, kırık henüz kaynamadan ameliyat etmek daha iyi netice verir. Kırık kaynadıktan sonra ise cerrahi oldukça zorlaşır ve elde edilecek başarı şansı da azalır.

Burun kırıklarında tedavi ne şekildedir?

Kırık, burnun içindeki yapıları etkilemişse hava yolunda tıkanıklığa sebep olabilir. Bunun dışında, belirgin şekil bozukluğuna da sebep olabilir. Genelde hasta uyutularak veya uyuşturularak burun eski şekline getirilir. Kırıklar kaynadıktan sonra eğri kaynayan kemikleri tekrar kırmak ve düzeltmek gerekir ki daha uzun ve zor bir işlemdir. İyileşme dönemi burun estetiği ameliyatındaki gibidir.

Çene kırıklarında tedavi nasıldır?

Kırığın şekline ve yerine göre çeşitli alternatifler olabilir. Ameliyatla kırık kemiklerin birbirine plak ve vidalarla tespit edilmesi gerekebilir veya ameliyatsız olarak dişlere tel takılarak tedavi edilebilir. Hangi yöntemin daha uygun olacağına doktorunuz karar verecektir.

Elmacık kemiği ve göz çevresi kırıklarında tedavi nasıl olmalıdır?

Bu bölgeler için de çeşitli tedavi alternatifleri vardır. Ana prensip ameliyatla kırık kemikleri tespit etmektir. Ancak her kırık ameliyat olmayı gerektirmez. Bazen kırklar hiç müdahale etmeden de kendiliğinden iyileşirler.

Kırıkları tespit etmekte kullanılan plak vidaların vücuda zararı var mıdır?

Bu plak-vida sistemleri günümüzde çoğunlukla titanyum maddesinden yapılmaktadır. Ancak başka maddelerden de yapılmış olabilir. Tüm bu maddeler vücutta az reaksiyon oluşturacak türdendir, fakat yine de vücut için yabancı madde oldukları unutulmamalıdır. Bu nedenle enfeksiyon riski taşırlar. Bazen ameliyattan yıllar sonra bile çıkarılmaları gerekebilir. Ancak böyle bir şikâyet olmadığı müddetçe çıkarılmaları gerekmez ve ömür boyu kalabilirler. Bunun tek istisnası çocuk hastalardır. Çocuklarda kemik büyümesini etkilememesi için plak vidaların tekrar çıkarılması uygundur. Bir başka alternatif de çocuklarda kendiliğinden eriyebilen plaklardan kullanmaktır.

Trafik kazaları, darp, yüksekten düşme gibi birçok nedenden ötürü yüz kemiklerinde kırıklar meydana gelir. Yüzde en sık kırılan kemikler burun, çene ve elmacık kemikleridir. Bunlar kendini travma sonrası yüzde şişlik, kanama, ağız açmada zorluk, dişleri kapatamama, göz hareketlerinde kısıtlılık, çene kemiklerinde basamaklanma gibi bulgularla belli ederler. Bazı durumlardaysa hastanın herhangi bir şikayeti olmayıp rutin radyolojik tetkiklerin yapılması sırasında kırık görülebilir.

Yüz ya da çene kemiklerinde kırık olduğu düşünülen kişilerde öncelikle yapılacak şey hava yolunun açıklığının değerlendirilmesidir. Sonrasında grafiler ve bilgisayarlı tomografi ile kırık hattının tespiti yapılarak ameliyat planlamasına geçilir.

Ameliyatta genellikle kırık hattı ortaya konular, kırık uçlar yan yana getirilerek plak-vida ile tespitlenir. Elmacık kemiklerinin bazı kırıklarında, şakak bölgesinden yapılan küçük bir kesi ile çökmüş kemiğin kaldırılması sağlanır. Bazı durumlar yeşil ağaç kırığı dediğimiz durumla karşılaşılır. Burada kemikler kırılmış olmasına rağmen hala uçuca durmaktadır. Bu durumlarda alt ve üst çene tellerle birbirine bağlanarak ağzın açılıp kapanması engellenir. 4-6 haftalık sabitleme sonrasında yeterli kemik kaynaşma sağlandığı gözlenirse teller alınarak ağız açılır.

Plak-vida ile tespit sonrasında bu vidaların alınmasına ergenlik dönemine kadar olan çocuklar haricinde gerek yoktur. Çocuklarda eriyen plaklar kullanılamamışsa çene büyümesini engellememek için plakların ortalama 4 hafta sonra çıkartılması gerekir.

Ameliyat sonrası dönemde hastaların ağız bakımının iyi olması gerekir. Ağız içinden kesi yapılması durumunda ilk 2 hafta boyunca katı gıdaların yenmemesi, enfeksiyonun önlenmesi açısından gereklidir. Ameliyat sonrası ağız gargaraları ve antibiyotik kullanımı şarttır. Uzun süreli fiksasyon yapılan ya da kırığın doğasından ötürü ağız hareketlerinde kısıtlılık olacağı öngörülen kişiler ameliyat sonrasında fizik tedaviye yönlendirilmelidir.

Mandibula denen alt çene kemiğinin eklem bölgesi kırıklarından ayrı olarak bahsetmek gerekir. Genel eğilim bu kırıkların kapalı olarak düzeltildikten sonra çenelerin birbirine tespiti ile ağız hareketlerinin kısıtlanmasıdır. Açık cerrahi yüz felci riski taşıdığından sınırlı vakalarda uygulanmaktadır.